vrijdag 16 december 2011

De kracht van cultuur en media

Gisteren nam Judith van Kranendonk afscheid als directeur-generaal Cultuur en Media bij OCW. Dat gebeurde met een symposium: De kracht van cultuur en media. In haar opening wees Judith er op dat cultuur voor iedereen bedoeld is en niet alleen voor een elite. Dit werd beaamd door spreker Emilie Gordenker, directeur van het Mauritshuis. Zulke uitspraken staan op enigszins gespannen voet met het huidige regeringsbeleid, dat ertoe leidt dat de deelname aan cultuur zal verminderen: kaartjes worden voor veel mensen te duur, cursussen zijn niet meer betaalbaar. Onze archieven blijven gelukkig onverminderd vrij toegankelijk, de Archiefwet staat daar borg voor. Onze bezoekers kunnen van de bronnen die wij beheren zonder kosten gebruik maken en wel zo dikwijls als zij dat willen. Openingstijden perken dit in, maar het internet biedt de ultieme mogelijkheid tot 24/7 raadpleging, al besef ik dat de optimale virtuele studiezaal er nog niet is.
Spreker Paul Schnabel (Sociaal Cultureel Planbureau) bracht naar voren dat het leuk is om het mecenaat te bevorderen maar dat dit hooguit kan zorgen voor het toefje slagroom op de taart. Zonder overheid, geen cultuur, anders gezegd: het vorstelijk mecenaat is via de democratisering het mecenaat van ons allen, van de overheid geworden. In de archiefsector geldt dit bij uitstek. Een onafhankelijke positie is noodzakelijk uit oogpunt van onze functie ten aanzien van democratie en transparant overheidshandelen, alleen voor projecten in de marge daarvan is sponsoring mogelijk. 
Henk Hagoort, voorzitter van de raad van bestuur van de Publieke Omroep wees erop dat de jeugd in de leeftijd 13 tot 20 jaar 113  minuten per dag tv kijkt, even zoveel minuten radio luistert, maar het internet dagelijks 128 minuten gebruikt. Voor hem is het dan ook de grootste uitdaging voor de omroep om zich een positie te verwerven op het web en een vaste plek te krijgen op de tablets. Hij is daar optimistisch over, gezien de enorme belangstelling voor videobeeld. Vertaald naar onze context: een app van DNA (De Nederlandse Archieven) op de meeste ipads en andere tablets, daar zullen we voor moeten gaan. Vaart maken dus met de gemeenschappelijke toegang tot de archiefcollectie Nederland, zoals Halbe Zijlstra voorstaat!

donderdag 8 december 2011

Crowd sourcing

Gisteren de conferentie DISH 2011 in Rotterdam bezocht. Beduidend minder deelnemers dan verwacht, de crisis slaat toe! De conferentie bood verschillende interessante onderwerpen. Een van de keynotespeakers, Amber Case, bekeek de mens in de virtuele wereld vanuit antropologisch oogpunt.  Hoe verandert ons gedrag door het gebruik van internet, mobiele telefoon, de social media enz. Al  luisterend naar haar betoog realiseerde ik mij dat ik nog erg in oude media denk en handel. Een e-book wil ik graag lezen als een gewoon boek qua opmaak en met het omslaan van pagina's. Ik bel liever met toetsen dan door mijn telefoon toe te spreken. Mijn gedrag is dus maar ten deel veranderd door het internet. Maar de jongeren van nu staan heel anders in de virtuele wereld en hoe de baby's en kleuters van vandaag straks met de moderne media omgaan is niet te voorspellen. Toch moet een archiefinstelling daar op proberen in te spelen. Zoals gespreksleider Chris Batt ons voorhield: we moeten zoals de dolfijn op zee de enorme golf voor blijven, ook al lopen we daarbij risico's!
's Middags koos ik voor de workshop crowd sourcing. Interessant was het om te vernemen hoe bij Huis van Alijn in Gent in korte tijd duizend foto's door de "crowd" zijn getagd. Bij Christchurch Art Gallery speelt een ander initiatief. Dit Nieuw-Zeelandse museum heeft een groot aantal topografische schilderijen in de collectie waarvan de weergegeven locatie onbekend was. Dankzij de crowd zijn deze nu merendeels beschreven.
Ik zie voor ons in Arnhem verschillende mogelijkheden, van taggen van foto's tot het online indiceren van akten. Met het transcriberen van teksten van middeleeuwse en 16e-eeuwse teksten zijn we heel voorzichtig begonnen. Waar dit toe zou kunnen leiden als we er volmondig voor zouden kiezen, liet in Rotterdam het Britse Transcribe Bentham zien. Dit project heeft in heel korte tijd veel transcripties tot stand gebracht en de bijbehorende website is een bezoek waard.
In de nieuwbouw van het Gelders Archief is rekening gehouden met werkruimte voor een fors aantal vrijwilligers. Op die wijze, gewoon fysiek, bij ons in huis, blijven we zeker werken. Maar het is goed om ook klaar te zijn voor diegenen die op afstand een bijdrage willen leveren aan het ontsluiten van onze bronnen. Ook hier dus uitdagingen genoeg!

vrijdag 2 december 2011

Creatieve industrie en archieven

De regering heeft de creatieve industrie aangewezen als een van de topsectoren van de Nederlandse economie en er een "topteam" voor benoemd, bestaande uit een wetenschapper (Valerie Frissen), een topambtenaar (Judith van Kranendonk), een "innovatieve MKB-er" (Yuri van der Geest) en Victor van der Chijs (OMA), als boegbeeld en voorzitter. Ambitieuze doelstelling is om Nederland in 2020 de meest creatieve economie van Europa te laten zijn. Om daar te komen, is netwerkorganisatie CLICK in het leven geroepen, die de krachten van bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden moet bundelen. Binnen CLICK zijn verschillende "netwerktafels" actief, die elk een innovatieagenda moeten opstellen. Onderwerpen op die agenda zullen worden uitgevoerd met publiek-private samenwerking en financiering. Een van deze netwerktafels is "Next Fashion", bedoeld voor innovatie in de modesector. Bij dit modenetwerk is het Gelders Archief betrokken, als een van de dragers van Modekern Arnhem, dat de Nederlandse modearchieven wil veilig stellen. Ik nam daarom vandaag deel aan een startbijeenkomst voor alle netwerken in de Jaarbeurs in Utrecht. Ik heb daar ingebracht dat het voor innovatie van de modesector essentieel is om kennis te kunnen nemen van het eigen erfgoed en dan in het bijzonder van de design-archieven. De archiefsector kan daarbij behulpzaam zijn. Zeker in het huidige digitale  tijdperk, waarbij modedesign een virtueel proces is geworden. Digitale duurzaamheid, zo hebben we bij het Gelders Archief ervaren, is nog geen gemeengoed in de modewereld en een relatie met het e-depot in ontwikkeling is dus heel zinvol. Het is nog even de vraag of we met Modekern Arnhem tot de innovatieagenda zullen doordringen, want er zijn veel meer initiatieven binnen de modesector die daar naar streven. Het zou wèl een mooie opsteker zijn en de ingrediënten hebben we in Arnhem: betrokkenheid van de ontwerpers zelf, van de kennissector (ArtEz, Premsela), de erfgoedsector (Museum Moderne Kunst en Gelders Archief) en de overheid (provincie en gemeente).