zondag 24 april 2016

Vergaderingen International Council on Archives in Parijs

Vorige week vergaderde ik met de Raad van Bestuur van de International Council on Archives (ICA) in Parijs. Verschillende belangrijke kwesties stonden op de agenda. Allereerst de betrokkenheid van de ICA bij de Open Government Partnership. Deze beweging startte in 2011 als platform voor hervormers die hun eigen overheden meer transparant willen maken. Inmiddels nemen 69 landen deel, waaronder Nederland. Besloten werd tot grotere betrokkenheid van de ICA bij deze beweging, o.m. door deelname aan bijeenkomsten, dit vanuit het oogpunt dat deze beweging goede kansen biedt om records management hoger op de agenda te krijgen, in het bijzonder in Afrika. Toevallig nam terwijl de ICA over dit onderwerp vergaderde de Tweede Kamer de Wet Open Overheid aan.
Ook werd in Parijs gesproken over de betrokkenheid van de ICA bij de
  Standing Committee on Copyright and Related Rights SCCR, onderdeel van de WIPO. De ICA heeft een vertegenwoordiger in de SCRR, Jean Dryden. Zij geldt als bijzonder deskundig, mede omdat zij voor Canada deelneemt aan de besprekingen van de Trans-Pacific Partnership, een verdrag waarover onderhandeld wordt door o.a. de Verenigde Staten, Canada, Australië, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland. en dat mede betrekking heeft op copyright en naburige rechten. Binnen de SCCR wil de ICA een stevige positie innemen. Belangrijk zal het zijn om met voldoende voorbeelden te komen van de problemen waar de archieven zich voor gesteld zien bij het beschikbaar stellen van archieven en collecties op het internet.
Ook de deelname van de ICA aan het UNESCO-project Persist, gericht op digitale duurzaamheid met vooral aandacht voor software en besturingssystemen, kwam aan de orde. Dit jaar moeten besluiten worden genomen om tot een blijvende organisatie te komen. Het ligt voor de hand dat de ICA hier een belangrijke rol in gaat spelen, maar alvorens stappen te zetten wordt allereerst een risicoanalyse ondernomen.
In Parijs werd ingestemd met een uitbreiding van de zgn. Basic Principles on the Role of Archivists in Support of Human Rights tot records managers. Een tekstwijziging van de sectie voor beroepsverenigingen SPA hiertoe werd aangenomen. Uitgangspunt is dat deze principes evengoed gelden voor records managers als voor archivarissen en dat de ICA beide functionarissen bedient. Probleem is nog wel dat de principes zaken bevatten die het voor nationale archivissen moeilijk maakt om ze te onderschrijven vanwege de politieke implicaties. Daarom krijgen de Basic Principles waarschijnlijk de status van richtlijn en niet meer.

In de marge van de bijeenkomst voerde ik gesprekken met collega's, bijvoorbeeld met Vladimir Tarasov, adjunct-directeur van het Archief van de Russische Federatie. Hij vertelde mij dat het Archief tot voor kort ressorteerde onder het ministerie van Cultuur. Dat leidde echter herhaaldelijk tot problemen als zijn instelling zich bemoeide met het records management bij andere ministeries. Ook was het ministerie te zeer gericht op de erfgoedaspecten van het archiefwerk. Uiteindelijk hakte president Poetin de knoop door, voortaan is het Archief direct aan hem verantwoording verschuldigd. Dit leidde direct tot budgetverruiming en hogere salarissen. Tarasov is heel tevreden over Poetin omdat de president werkelijk geïnteresseerd is en voor speeches ook gebruik maakt van het Archief.
Toen ik aanroerde dat het Westen bijzonder kritisch is over Poetin, bracht hij in dat dit een gevolg is van de informatieoorlog tussen West en Oost die door de Verenigde Staten is ontketend. Er is weldegelijk ruimte voor een ander geluid, bijvoorbeeld in televisieuitzendingen. Voor de VS had hij geen goed woord over, de Amerikaanse deskundigen die in de jaren negentig Rusland hadden geadviseerd stonden in zijn ogen aan de basis van de grote economische crisis destijds. Bovendien ziet hij de Amerikanen als de veroorzakers van alle ellende in het Midden-Oosten, terwijl Poetin in Syrië voor de grote ommekeer heeft gezorgd. Tarasov vindt dat het Westen met twee maten meet. Dat Serviërs zoals Mladic werden veroordeeld deugt niet, omdat er geen Bosniërs werden berecht. Ook het voortbestaan van de NAVO is een slechte zaak. De Sovjet-Unie was uiteengevallen maar de NAVO bleef en breidde zelfs in oostelijke richting uit. Discussies met Tarasov leidden nergens toe, behalve als die over archiefinhoudelijke onderwerpen gingen...

De ICA vergaderingen in Parijs waren nuttig, een aantal goede stappen werd gezet die de sector verder kunnen helpen in de digitale wereld.

maandag 4 april 2016

Vergadering ICA Section on Professional Associations in het Franse Troyes

Vorige week (29/3-1/4) vergaderde ik met het bestuur van de sectie voor beroepsverenigingen (SPA) van de International Council on Archives in het Franse Troyes. Ook nu combineerden we onze vergadering met deelname aan een congres in het gastland, dit keer het Forum des Archivistes, het tweejaarlijkse Franse congres van archivarissen.
Het SPA-bestuur hield zich vooral bezig met het jureren van de inzendingen voor het ICA SPA Filmfestival in Seoul Heel mooi dat zovelen films hebben ingezonden. Binnenkort zullen de nominaties worden gepresenteerd, drie voor elke categorie: archieven, records management en humor. Tijdens het ICA Congres in Seoul zullen de winnaars bekend worden gemaakt. Bovendien zullen dan zowel de congresdeelnemers als collega's thuis online hun stem kunnen uitbrengen voor de toekenning van de publieksprijs.
Het SPA-bestuur boog zich verder over de Basic Principles on the role of archivists in support of human rights. Een eerste concept van dit document werd al in 2013 geformuleerd. Van meet af aan heeft SPA ingebracht dat deze principles zich ook moeten uitstrekken over records managers. Daarvoor werd steun ontvangen van de Executive Board van de ICA. Tot op heden is records management echter nog steeds buiten beschouwing gebleven, daarom zal het SPA bestuur in april een voorstel indienen tot wijziging bij de Program Commission van de ICA, het voor deze Basic Principles uiteindelijk verantwoordelijke orgaan, zodat hopelijk dan het concept definitief kan worden. Probleem daarbij is nog dat het zo geheten Forum of National Archivists (FAN) niet bijster gelukkig is met de Principles. Een aantal archivarissen vreest problemen met de eigen regering als zij zich achter dit document scharen. Daarom zal het uiteindelijke stuk anders dan bijvoorbeeld de Verklaring over Archieven niet door de Algemene Ledenvergadering worden aangenomen, maar de status krijgen van aanbevolen leidraad.
Een ander onderwerp dat werd besproken was het nieuwe ICA Afrika Programma. Alle secties is gevraagd daaraan bij te dragen. Besloten is om ons te wenden tot onze Afrikaanse leden, om te vernemen waaraan zij behoefte hebben, zodat vervolgens gericht een voorstel kan worden uitgewerkt.

Interessant was de ontmoeting met vertegenwoordigers van de verschillende verenigingen van studenten en afgestudeerden archivistiek. Elke universiteit waar archivistiek wordt gedoceerd, kent zo'n vereniging. Die zetten zich momenteel vooral in om de opleiding beter te laten aansluiten op de (digitale) praktijk.

De leden van het SPA-bestuur namen daarnaast deel aan enkele onderdelen van het congresprogramma. Daarbij bleek mij dat de Fransen zich bijzonder richten op online dienstverlening, open data en de belemmeringen die privacywetgeving met zich meebrengt. Wat dat laatste betreft, de Franse wetgeving is ook wel bijzonder strikt, huwelijksakten bijvoorbeeld mogen pas na 75 jaar online worden geplaatst, na 100 jaar mogen de indexen daarop via een intranet openbaar worden gemaakt en pas na 120 jaar mogen die indexen beschikbaar worden gesteld via het internet.
Zelf hield ik een lezing over de ontwikkelingen bij het Gelders Archief (Les Archives de Gueldres au 21e siècle. - Une nouvelle oriëntation). Daar was veel belangstelling voor en de reacties waren enthousiast. Vooral mijn pleidooi voor het opleiden van de digitale archivaris en het nastreven van gemeenschappelijke oplossingen voor het e-Depot kregen veel bijval.
Zoals bij de meeste congressen werd ook in Troyes een galadiner georganiseerd. Na afloop trad een uitstekende coverband op waarbij enthousiast werd gedanst, ook door ondergetekende. Ik kijk dan ook uit naar het jubileumcongres van de KVAN waar naar verluid ook gedanst kan worden!